Bu sayfamızda kıl çadır ile ilgili hazırlanmış olan araştırma ve inceleme yazılarını bulabilir, yörükler ve kıl çadırları hakkkında akademik olarak yazılmış makalelere erişebilirsiniz. Amacımız bu geleneksel sanatımız ve milli gelir kaynağımız olan kıl çadırların daha fazla kitleye ulaşmasıdır. Anlayışınız için teşekkür ederiz.
1. AYDIN Bozdoğan ve Nazillide Kıl Çadır Üretimi Araştırması
Bu konudaki ilk örneğimiz sayın Arş. Gör. İbrahim Üner ve Doç. Dr. Fatma Nur Başaran tarafından hazırlanmış olan bu çalışmadır. Kendilerine ilgi ve çalışmalarından dolayı teşekkür ederiz.
Bir toplumun genel kültür yapısı içerisinde; kendine özgü yaşam tarzını grubunda içselleştirmiş, uyum içinde olan, ulusun genel yapısından farklı grupsal hareketlere sahip, bulundukları milletlerin geleneksel değerleri ve yaşama biçimlerinden farklı alt kültürler bulunmaktadır. Bu kültürlerden birisi de günümüzde varlıkları giderek azalan, toprağa ve sabit konuta bağlı olmadan, genellikle çadır hayatı yaşayan, hayvancılık ile geçimini sağlayan, göçebe ya da konar-göçer olarak nitelenen topluluklardır. Bu topluluklar, Anadolu’da yaşadıkları ve bulundukları bölgelere göre Türkmen, Yörük, Göçer, Yaylacı olarak tanımlanmaktadırlar. Göçer kültürün en belirgin unsuru olan kara çadır, kısa sürede kurulup sökülebilir ve kolaylıkla taşınabilir olması, hammaddesinin kolay elde edilmesi, kışın yağmur geçirmemesi ve yazın serin tutması gibi özelliklerinden dolayı Yörük kültüründe önemli bir yere sahiptir. Kıldan dokunmuş Yörük evi olarak tanımlanan kara çadır (kıl çadır), keçi kılından üretilmektedir. Günümüzde yurt içi ve yurt dışı talebi karşılamak amacıyla kıl çadır üretimi geleneksel ve fabrikasyon olmak üzere iki farklı yöntemle gerçekleştirilmektedir. Bu çalışmada, Aydın ili Nazilli ilçesindeki kıl çadır fabrikası üretim aşamaları incelenmiş ve geleneksel yöntemle karşılaştırılmıştır, fabrikasyon ve geleneksel yöntemlerle üretilmiş kıl iplik ve dokumalar fiziksel ve kimyasal analizler yapılarak değerlendirilmiştir.
Araştırmanın tamamını okumak ve incelemek için tıklayınız.
AYDIN Bozdoğan ve Nazilli’de Kıl Çadır Üretimi Araştırması
2. Türkmen Kültüründe Çadır
Yörük ve Türkmen çadırları konusunda bir diğer bir çalışmayı da Sayın Abdurrahman Deveci yapmış.
Türk dünyasında değişik mimarilere sahip çadırları görmek mümkündür. Gagavuz ve Yakut çadırları gibi kaidesi yüksek üçgen şekilli çadırlar da bulunur, Türkiye’de yaygın olan Kara Çadır gibi uzun köşeli çadırlar da. Ancak Türk dünyasından en yaygın olan çadırı, “yurt” adı verilen gövdesi silindirik, üstü kubbe şekilli çadırlardır. Türkmen çadırı da “yut” dediğimiz çadır türü içinde yer almaktadır.
Bu makale, Türkmen çadırının genel mimarisini, onu oluşturan parçaları, çadırın iç düzenini inceler, Türkmenlerin çadır yaptıklarında yerine getirdikleri törenleri anlatır. Türkmenlerin, çadırın yapısını zaman dilimlerini gösteren bir alet gibi kullanması, Türkmen çadır kültürünün ilginç taraflarındandır ki bu çalışmada detaylarıyla açıklanır. Makalenin sonunda Türkmen çadırı ve Türk dünyasının diğer çadırları arasında bir karşılaştırma yapılır.
Araştırmayı okumak ve incelemek için tıklayınız.
3. Türklerin Kullandığı Bir Çadırın Göçü
Tarih boyunca her kavim kendi coğrafi çevresine, sosyal ve ekonomik özelliklerine göre çeşitli mesken türleri geliştirmiştir. Türkistan bozkırlarında yaşayan konar-göçer Türkler ihtiyaçlarına göre farklı çadır türleri kullanmakla birlikte temel meskenleri yurt adı verilen ahşap kafesli, keçe çadır olmuştur. Bu çadır kültürünü göç ettikleri diğer bölgelere de götürmüşlerdir. Türklerin Anadolu’ya gelmesinden sonra yerleşik hayata geçiş ve çeşitli nedenlerle meskenlerde başlayan değişimin ilk örnekleri çadırlarda yaşanmıştır. Türkler Anadolu’da kara çadır, keçe ev ve topak ev adı verilen başlıca üç tür çadır kullanmışlardır. Konar-göçer yaşam için uygun olan Anadolu’da kısa mesafelerde yükselti farkı fazladır. Ayrıca Anadolu’nun engebeli, ormanlık ve yağışlı olan bölgelerinde araziye uyum gösteren keçilerin beslenme oranı artmıştır. Bu değişim ile birlikte keçi kılı ucuzlayarak çadır örtüsü halini almış, böylece kıl çadırlar yaygınlaşmıştır. Bununla birlikte daha sert karasal iklim özelliğine sahip yaylak kışlaklarda uzun süre kalan yarı-göçerlerde, ahşap kafesli keçeden yapılan topak evler küçülerek kullanılmaya devam edilmiştir. Topak ev bu kültürel devamlılığın ve yeni şartların getirdiği değişimin bir ürünüdür. Topak ev, derim ev veya Bekdik çadırı ismi verilen bu ahşap kafesli keçe çadır, Türkistan’daki derme çadırın yeni şartlar altında biraz daha küçük ve basitleştirilmiş şeklidir. Yakın dönemlere kadar bu çadırlar Anadolu’nun karasal iklime sahip bölgelerinde varlığını sürdürmüştür. Ancak çeşitli sebeplerden dolayı zaman içinde terk edilerek yerini daha çok kara çadıra bırakmıştır. Bu makalede, Emirdağ ve diğer yörelerde kullanılan topak ev adlı çadırın kökeni, uğradığı değişimler, özellikleri ve kullanımı mukayeseli olarak ele alınarak Türk kültüründeki devamlılığı incelenmeye çalışılmıştır.
Bu makalenin tamamını okumak için tıklayınız.
Türklerin Kullandığı Bir Çadırın Göçü
4. Anadolu Yörük Yaşamında Dokuma Geleneği
Anadolu coğrafyasında, yaşamını mevsimlere göre yer değiştirerek geçiren ve bu hareketliliği bir yaşam biçimi olarak benimsemiş insan toplulukları yaşamaktadır. Yaşamın gerektirdiği tüm evreleri yer değiştirmeye dayanan kültür ile karşılayan bu topluluklara “Yörük” denilmektedir. Yörük kelimesi kaynaklarda, “konar-göçer bir şekilde sürekli çadırda yaşayan ve geçimini küçükbaş hayvanlardan sağlayan kimsedir” şeklinde tanımlanmaktadır. Anadolu’nun Toros Sıradağları eteklerinde, özellikle Batı Anadolu iç kesimleri ile Akdeniz Bölgesi’nde Mut, Silifke, Anamur yöresindeki dağlık bölgelerde halkın bir bölümü bu şekilde yaşamını sürdürmüştür. Yöre halkı çeşitli grup isimleri ile birbirinden ayrılmakta ve yerleşik hayata geçenler ise bu isimler altında köyler oluşturmaktadır. Yörükler kendilerine özgü bu yaşam tarzını sınırlı da olsa sürdürmekle birlikte günlük hayatta belirli özellikleri olan araç, gereç ve eşyalardan yararlanmaktadırlar. Bu eşyalar hareket halinde olan Yörüklerin taşınmasına uygun özellikte dokumalardır. Kullanım özelliği bakımından hareket halindeki bir yaşamı kolaylaştırmak amacı ile tasarlanan dokumalar çeşitli biçimlerde üretilmektedir. Aynı zamanda bu topluluklarda küçükbaş hayvancılığa bağlı bir yaşamın sürdürüldüğü düşünüldüğünde, yünün değerlendirilmesi bakımından da, dokuma üretimi vazgeçilmez olmaktadır.Yörük kültürünün sürdürüldüğü bölgelerde, bu yaşam biçimine uygun olarak üretilen ve kullanılan dokuma eşyaların tanıtılması ve analizinin yapılması amacıyla planlanan araştırmada tespit edilen dokumalar çeşitli nitelikleri üzerinde durularak incelenmiş ve Anadolu dokuma kültürü açısından taşıdığı önem vurgulanmıştır. Araştırma, bu dokumaların gelecekte bilinmesi açısından önem taşımaktadır.
Makalenin tamamını okumak için tıklayınız.
